شناخت اشخاص حقیقی و حقوقی در دنیای قانون و تجارت اهمیت زیادی دارد. بدین خاطر که قوانین و مقررات برای شخص حقیقی و حقوقی تفاوت های زیادی با یکدیگر داشته و اگر با تعاریف این اشخاص آشنا نباشید، ممکن است برای ثبت شرکت، ثبت برند یا سایر امور دنیای تجارت با مشکلاتی روبرو شوید.
تعریف اشخاص حقیقی و حقوقی
برای تعریف شخصیت حقیقی و حقوقی پیش از هر چیزی باید بدانیم منظور از «شخصیت» در دنیای تجارت و قانون چیست.
وقتی از شخصیت صحبت می کنیم منظورمان مجموعه ای از توانایی ها و قابلیت های یک فرد است و به واسطه این قابلیت ها فرد می تواند امتیازاتی را به دست آورده یا مسئولیت های مختلفی را عهده دار شود.
تعریف اشخاص حقیقی
به زبان ساده هر کدام از افراد به تنهایی می توانند شخصیت حقیقی باشند. مثلا نماینده یک شرکت یا سازمان، یک شخصیت حقیقی است.
شخصیت حقیقی را به نام «شخصیت طبیعی» نیز می شناسند. هر شخص از ابتدای تولد تا روز مرگش به عنوان یک شخصیت حقیقی شناخته می شود و در طول زندگی نیز از حقوق و تکالیفی برخوردار است.
در واقع شخصیت حقیقی می تواند برای ثبت شرکت اقدام کند و به عنوان نماینده آن فعالیت نماید. از سایر ویژگی های اشخاص حقیقی می توان به داشتن نام و نام خانوادگی، سکونتگاه و تابعیت اشاره کرد.
تعریف اشخاص حقوقی
تعریف شخصیت حقوقی بر اساس ماده ۵۸۷ قانون تجارت این است:
«موسسات و تشکیلات دولتی و بلدی، به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت دارای شخصیت حقوقی می شوند.»
منظور از شخصیت حقوقی تمام شرکت ها، موسسات، سازمان ها و تشکیلاتی است که به صورت «طبیعی» وجود ندارند و موسسان آنها را ایجاد می کنند. در نتیجه باید گفت شخصیت حقوقی، وجود فرضی و اعتباری دارد.
اما بعد از تاسیس یک شرکت، مجموعه ای از حقوق و تکالیف برای آن تعیین می شود که بر اساس قانون تجارت تنظیم شده است.
شخصیت حقوقی همچون شخصیت حقیقی دارای یک تولد و یک مرگ است که تولد آن، همان شکل گیری شخصیت و مرگ آن انحلال شرکت است. از سایر ویژگی های اشخاص حقوقی می توان به داشتن نام، اقامتگاه (محل استقرار) و تابعیت اشاره کرد.
تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی
حالا که با تعریف شخص حقیقی و حقوقی آشنا شدیم حال به سراغ تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی می رویم.
فرق اشخاص حقیقی و حقوقی در ویژگی ها و تعاریفی است که قانون برای آنها تعیین کرده است.
تفاوت شخصیت حقیقی و حقوقی شامل موارد زیر است:
هر انسان یک شخصیت حقیقی است که به صورت طبیعی وجود دارد. اما شخصیت حقوقی فرضی است و تا زمانی که نماینده حقیقی نداشته باشد، وجود نخواهد داشت.
شخصیت حقیقی با تولد شکل می گیرد اما برای شکل گیری شخصیت حقوقی باید فرد یا افرادی آن را تاسیس کنند.
شخصیت حقیقی با مرگ به پایان می رسد ولی برای به پایان رسیدن شخصیت حقوقی باید حتما فرآیند انحلال صورت بگیرد.
شخصیت حقیقی در طول زندگی خود ۴ رویداد مهم قابل ثبت دارد که شامل تولد، ازدواج، طلاق و مرگ است. به واسطه این رویدادها، حقوق و تکالیفی برای اشخاص حقیقی تعریف شده که برای اشخاص حقوقی صدق نمی کند. از این حقوق می توان به پرداخت نفقه، حق حضانت و… اشاره کرد.
انواع شخصیت حقوقی
اشخاص حقوقی را می توان به صورت کلی در دو دسته قرار دارد که شامل موارد زیر است.
اشخاص حقوقی حقوق عمومی: این اشخاص به صورت ذاتی امتیاز قدرت عمومی را دارند و معمولا هدف از شکل گیری آنها، ارائه سرویس و خدمات عمومی است. وزارتخانه های مختلف، شهرداری ها و موسسات دولتی در این دسته قرار می گیرند. چرا که هدف از تاسیس آنها خدمت به جامعه بوده و مرتبط به دولت و حکومت هستند.
اشخاص حقوقی حقوق خصوصی : سایر اشخاص حقوقی که تمامی شرکت ها و موسسات تجاری و غیر تجاری در آن قرار می گیرد، اشخاص حقوق خصوصی محسوب می شوند. این اشخاص فقط زمانی که طبق ضوابط قانونی به ثبت برسند، به عنوان شخص حقوقی پذیرفته خواهند شد.
شرکت های تجاری
این شخصیت حقوقی به هدف کسب سود برای فرد یا افراد مختلف تشکیل می شود که بر اساس قانون تجارت، انواع مختلفی دارد. انواع شرکت های تجاری شامل شرکت های مسئولیت محدود، سهامی خاص و عام، تضامنی، مختلط سهامی و غیر سهامی، نسبی و شرکت های تعاونی تولید و مصرف است.
موسسه های غیر تجاری
این شخصیت حقوقی بر خلاف شرکت تجاری، برای اهداف غیر مالی یا غیر تجاری شکل می گیرد؛ از جمله امور ادبی، علمی، خیریه و… . موسسان این موسسات به دنبال کسب منفعت نیستند، به همین دلیل آنها را از موسسات تجاری مجزا کرده اند.
اشخاص حقیقی و حقوقی در قانون تجارت
حقوق و تکالیف اشخاص حقیقی با توجه به قانون هر کشور، واضح و مشخص است و افراد از زمان تولد تا مرگ خود، از این حقوق و تکالیف برخوردار خواهند بود. این در حالی که اشخاص حقوقی قوانین خاص خودشان را دارند و محدوده عمل آنها با توجه به اساسنامه برایشان تعیین می شود.
شخص حقیقی و حقوقی در قانون تجارت، هر کدام قوانین و تکالیف خاص خودشان را دارند. به عنوان مثال زمانی که بخواهید به عنوان یک شخص حقیقی برای ثبت شرکت حقیقی اقدام کنید، مراحل و مدارک خاصی لازم است.
این در حالی که یک شخص حقوقی برای تاسیس یک موسسه تجاری یا همکاری در تاسیس، لازم است مدارک دیگری را تهیه کند.
تفاوت شرکت حقیقی و حقوقی
برای اشخاص حقیقی و حقوقی در قانون تجارت، مقررات خاصی تعیین شده تا این اشخاص برای ثبت شرکت، مراحل و روند خاص خودشان را دنبال کنند.
به همین دلیل زمانی که به سامانه ثبت شرکت ها مراجعه می کنید، همان ابتدا باید شخصیت خودتان را انتخاب کنید تا امکان دسترسی به سایر مراحل را داشته باشید.
تفاوت شخص حقیقی و حقوقی در زمان ثبت شرکت بیشتر از هر چیزی مربوط به تهیه و آماده سازی مدارک است.
سوالات متداول درباره اشخاص حقیقی و حقوقی
هر انسان از بدو تولد تا زمان مرگ خود، یک شخصیت حقیقی و طبیعی است که حقوق و تکالیف خاصی در قانون برای او تعیین شده است.
شخصیت حقوقی با اراده موسسین آن شکل می گیرد و یک موجودیت فرضی و اعتباری است که تا زمان انحلال، حقوق و تکالیف مشخصی دارد.
شخص حقیقی و حقوقی به طور کلی از نظر ایجاد و پایان، حقوق و تکالیف و محدوده عمل با یکدیگر تفاوت دارند.
